Cây bạch hoa xà thiệt thảo là loại cây thân thảo dễ tìm thấy ở Việt Nam. Đây được coi là một loại dược phẩm quý với những công dụng như: thanh nhiệt giải độc, kháng khuẩn, tăng cường miễn dịch, bổ thận,…
Bạch hoa xà thiệt thảo là gì?
Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có tên khoa học là Hedyotis diffusa Willd. Các tên khác của loại cây này được gọi trong dân gian là Giáp Mãnh Thảo, cây Lữ Đồng, Xà Thiệt Thảo. Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có vị ngọt, hơi đắng, không độc, tính mát, dùng để điều chế các bài thuốc chữa bệnh như sau:
- Chữa viêm Amidan cấp tính: Kết hợp với Xa tiền thảo, Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có thể cải thiện làm tiêu Amidan và long đờm hiệu quả.
- Hỗ trợ trị ho do viêm phổi: 40g Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo tươi kết hợp 8g Trần Bì đem sắc nước uống mỗi ngày có thể làm thông khí quản, giảm thiểu các triệu chứng ho gió, ho khan, ho có đờm.
- Trị rắn cắn: Lấy 20g Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo sắc với 200ml rượu để uống. Bên cạnh đó, có thể giã nhỏ lá Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo rồi đắp lên vết cắn.
- Bổ gan, lợi mật: Sử dụng lượng Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo, hạ khô thảo, cam thảo theo chuẩn tỷ lệ 2:2:1 đun với nước trong ấm đất và uống hàng ngày. Bài thuốc này giúp lợi tiểu, bổ gan, làm sạch mật, ngăn chặn hình thành sỏi trong mật hiệu quả.
- Hỗ trợ chữa ung thư phổi: Sắc Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo và Bạch mao căn mỗi vị khoảng 160g rồi đun với nước, để nguội và uống hàng ngày. Nếu khó uống, bệnh nhân có thể cho thêm đường. Đây là bài thuốc thanh lọc phổi và giúp ức chế các tế bào ung thư phổi, kéo dài thời gian sống của bệnh nhân.
Tuy đây là loại cây khá lành tính trong y học nhưng không phải bất cứ ai cũng có thể sử dụng. Những trường hợp sau đây không nên dùng Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo để tránh những tác dụng phụ không mong muốn:
- Trẻ sơ sinh, phụ nữ đang mang thai và cho con bú
- Người đang dùng thuốc tránh thai, do Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có thể phản ứng với các thành phần trong thuốc.
Cách nhận biết bạch hoa xà thiệt thảo
Các lương y từ xa xưa đã tìm kiếm cây Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo với những đặc điểm nhận dạng như sau:
- Cây có thân mềm màu nâu nhạt, dài 20 – 25 cm. Khi cây còn non, thân cây có bốn cạnh, phân thành nhiều cành, nhánh. Gốc thân cây vẫn hình tròn chứ không có bốn cạnh như phần thân.
- Hình dáng lá Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo thuôn dài hình mác, chiều rộng từ 1 – 2mm, chiều dài khoảng 1,5 – 3,5 cm. Lá cây không có cuống mà mọc sát cạnh, có màu xanh xám đục như được phủ một lớp màng bên trên. Cái tên Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo bắt nguồn từ hình dáng của lá cây giống lưỡi của con rắn.
- Hoa Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo nhỏ, màu trắng, mọc thành đôi ở nách lá hoặc mọc đơn. Bên ngoài hoa được bao quanh bởi 4 lá nhỏ hình lưỡi giáo. Đài hoa hình cầu.
- Quả của loại cây này mọc quanh năm, bên trong có chứa nhiều hạt
- Loài cây này được tìm thấy ở rộng khắp dải đất hình chữ S, từ đồng bằng cho đến núi cao. Ngoài Việt Nam, Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo cũng được tìm thấy ở một số nước như Thái Lan, Trung Quốc, Nhật Bản, Lanka, Nepal,…
Tuy Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo dễ nhận biết nhưng thường xuyên bị nhầm với một loại cây khác là bạch hoa xà. Bạch hoa xà chỉ cao độ 50 – 70cm. Thân cây bạch hoa xà khúc khuỷu, có đốt và có khía dọc. Lá bạch hoa xà so le, dài 5 – 7cm, rộng 3 – 5cm, hình bầu dục như quả trứng. Một đặc điểm dễ phân biệt bạch hoa xà với Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo là lá cây bạch hoa xà có mép lượn sóng.
Cây bạch hoa xà có tác dụng gì?
Cây Bạch Hoa Xà còn có nhiều tên gọi khác như: cây bạch tuyết hoa, cây lá đinh, thiên lý cập hay cây đuôi công. Trong y học, cây bạch hoa xà thường được dùng làm thuốc giải độc, sát trùng, giảm đau.
Các nghiên cứu khoa học cho thấy, cây bạch hoa xà chứa hơn 170 hợp chất có tác dụng kháng viêm và ức chế các tế bào ung thư, vi khuẩn cầu vàng, trực khuẩn, thương hàn,…
Cụ thể, cây bạch hoa xà có những tác dụng chữa bệnh sau:
- Chữa các bệnh ngoài da: Lá bạch hoa xà được giã nhỏ và đắp vào các vết thương, vết rắn cắn và các vị trí bị bệnh ngoài da như ghẻ lở, hắc lào,… Khi dùng bài thuốc này cần chú ý, trong bạch hoa xà có chứa Plumbagin mùi hắc dễ gây nóng phỏng. Nếu đắp bạch hoa xà mà thấy nóng rát thì phải bỏ ra ngay.
- Chữa táo bón: Lá cây bạch hoa xà có thể đem xào hoặc nấu canh. Món ăn này rất bổ dưỡng và giúp bệnh nhân có thể đi ngoài dễ dàng sau 1 giờ.
- Đau gan, đau dạ dày: Rễ cây bạch hoa xà kết hợp với nhân trần và cam thảo là liều thuốc bổ giúp điều hòa và nâng cao chức năng của gan, dạ dày.
- Phòng ngừa, hỗ trợ điều trị ung thư: Bạch hoa xà, bán chỉ liên, xạ đen khi kết hợp với nhau sẽ tạo nên một bài thuốc chuyên biệt ngăn ngừa và ức chế các tế bào ung thư trong cơ thể.
- Trị phong thấp: Tại Ấn Độ, bạch hoa xà còn được chế biến thành tinh dầu để xoa bóp giảm đau nhức xương khớp.
- Điều trị tăng huyết áp: Người bị cao huyết áp có thể dùng bài thuốc bạch hoa xà kết hợp với hoa đại, bạch hoa, lá dâu, ích mẫu, cỏ xước. Tuy nhiên, liều lượng và tỷ lệ của các loại dược liệu này cần độ chính xác và phù hợp. Vì thế, bệnh nhân nên tìm đến các bác sĩ để được kê đơn.
Tuy có nhiều dược tính nhưng bạch hoa xà cũng có một số độc tính và đặc biệt nguy hiểm khi dùng cho bà bầu. Người bệnh cần đặc biệt cẩn trọng khi sử dụng loại cây này như một phương thuốc. Tốt nhất, trước khi dùng, bệnh nhân nên tham khảo ý kiến của bác sĩ.
Cây bạch hoa xà mua ở đâu?
Cây Bạch Hoa Xà có thể được tìm mua ở các cửa hàng cây giống. Cây có thể phát triển trong điều kiện bình thường mà không cần sự chăm sóc đặc biệt. Để tiết kiệm thời gian, người mua cũng có thể tìm hiểu cây giống trên mạng. Cây sẽ được giao đến tận nơi kèm theo hướng dẫn trồng.
Cây Bạch Hoa Xà ít được bán dưới dạng khô như Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo. Do hai loài cây này có tên gần giống nhau nên người mua dễ nhầm lẫn. Đặc điểm nhận dạng, công dụng và dược tính của hai loại cây này hoàn toàn khác nhau, người mua nên phân biệt rõ ràng.
Với giá thành rẻ mà công dụng đem đến rất nhiều, Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo và Bạch Hoa Xà đều là những vị thuốc được y học đánh giá cao. Xét về độ an toàn, Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo lành tính hơn Bạch Hoa Xà. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn và hiệu quả sử dụng, cả hai loại dược phẩm này đều nên dùng theo sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.
Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo vốn chỉ là loại cây có thể được tìm kiếm ở khắp mọi nơi tại Việt Nam nhưng lại là thảo dược vô cùng hữu ích đã được chứng minh hiệu quả bởi các nghiên cứu khoa học. Nếu được sử dụng phù hợp và đúng liều lượng, Bạch Hoa Xà Thiệt Thảo có thể đem lại công dụng chữa nhiều bệnh với chi phí khá rẻ.
Bác sĩ Nguyễn Bá Vưỡng sinh ngày 25/06/1959, ông nguyên là phó khoa Đông y của Viện Y học cổ truyền Quân đội. Bác sĩ Vưỡng hiện đang làm việc tại Phòng chẩn trị y học cổ truyền Tâm Minh Đường và tác giả biên soan, chịu trách nhiệm nội dung trên trên website tamminhduong.com của Nhà thuốc Tâm Minh Đường.