Cây bạch hạc là thảo dược quý có tác dụng rất nhiều bệnh về da liễu, hô hấp hay bệnh về xương khớp hiệu quả. Để có thể hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng cũng như cách sử dụng loại cây này, mọi người hãy cùng tham khảo thông tin trong bài viết sau đây.
Bạch hạc là cây gì?
Cây bạch hạc trong dân gian gọi là cây Kiến cò hay là Cây lác còn tên khoa học của loại cây này là Rhinacanthus nasutus Kurz, thuộc họ Ô rô – Acanthaceae.
Cây bạch hạc giống cây mọc dại ở rất nhiều tỉnh thành phía bắc nước ta và là một loại thảo dược được ông cha ta sử dụng làm nguyên liệu điều chế các bài thuốc đông y chữa bệnh các bệnh về da liễu hiệu quả như hắc lào, lang ben, vảy nến…
Cây bạch hạc thường mọc ở đâu?
-
- Là một loại cây nhỏ mọc thành bụi, có chiều cao từ 1 – 2m, rễ chùm, thân non.
- Cây bạch hạc lá dài khoảng 3 – 7 cm, rộng 2 – 4cm, mọc kiểu đối xứng và phiến lá thuôn dài có hình trứng, mặt trên nhẵn và mặt dưới lông mịn.
- Cây bạch hạc có hoa tương đối nhỏ, có màu trắng, kết chùm và nở rộ vào tháng 8 trong năm. Khi nở hoa có hình dáng giống như con hạc đang bay.
- Rễ mới đào để lâu sẽ có màu đỏ, lớp vỏ ngoài dễ bong, có vị ngọt và mùi hắc nhẹ và thường dùng để làm thuốc.
- Cây bạch hạc được thu hái quanh năm, đặc biệt là vào mùa thu đông. Sau khi hái lượm về sẽ tiến hành rửa sạch, phơi khô hoặc sấy và bảo quản để làm thuốc.
Thành phần hóa học trong cây bạch hạc
Theo các số liệu nghiên cứu, trong cây bạch hạc có chứa nhiều thành phần hóa học như:
- Thân cây bạch hạc chứa phần lớn các chất: Saponin, phenols, tanin, vitamines, germanium organic, acide amine.
- Trong rễ cây bạch hạc có chứa hoạt chất: Lupeol, glycocides, B-sitosterol, Rhinacanthin A, B, C, D, E, F, Q, naphthoquinone, stigmasterol…
- Hoa chứa flavonoid.
- Lá chứa anthoyan, kali nitrat, alcaloid, acid chrysophanic.
Tác dụng của cây bạch hạc
Chúng ta có thể sử dụng tất cả bộ phận của cây bạch hạc làm thuốc chữa bệnh từ thân, lá, rễ của cây.
- Kích thích tần số nhu động thực quản giúp cải thiện tình trạng hóc xương ở người bệnh.
- Lợi tiểu, tiêu viêm.
- Cây bạch hạc ngăn ngừa và ức chế khuẩn Shigella, khuẩn gram âm – dương, tụ cầu vàng, nấm.
- Trị bệnh lao phổi thời kỳ đầu.
- Chữa trị các loại bệnh về da liễu như hắc lào, lang ben, vảy nến…
- Cây bạch hạc điều trị đau thần kinh tọa, điều trị thoát vị đĩa đệm, bài thuốc chữa thoái hóa cột sống, chữa bệnh viêm khớp, các cơn đau nhức từ mông xuống chân,…
- Cải thiện tình trạng cao huyết áp ở người cao tuổi.
- Chữa các bệnh về phong hàn, tê thấp, viêm khớp, thoái hóa, thoát vị đĩa đệm,…
Cách sử dụng cây bạch hạc trong điều trị bệnh
Trong Đông y, bạch hạc là loại cây có tính bình, vị ngọt nhẹ có tác dụng cực tốt trong giải tỏa thanh nhiệt, chống ngừa, nhuận phế, trừ phong thấp, sát trùng. Rễ cây bạch hạc có mùi hắc nhè nhẹ, vị ngọt như sắn rừng.
Sau đây là cách sử dụng cây bạch hạc làm các bài thuốc dân gian chữa bệnh hiệu quả:
Sử dụng bạch hạc chữa bệnh lao phổi thời kỳ đầu
Những đối tượng người bệnh đang có dấu hiệu bệnh lao phổi như ho rát cổ họng, ho có đờm hay ho khan có thể tham khảo bài thuốc từ cây bạch hạc sau
Chuẩn bị:
- 40g bạch hạc tươi (hoặc 15g bạch hạc khô) và 10g đường phèn.
Thực hiện:
- Đem cây bạch hạc đi rửa sạch, phơi khô ráo nước.
- Cho bạch hạc cùng đường phèn vào trong nồi sắc với 500ml nước.
- Đun sôi đến khi nước trong nồi còn khoảng 200ml nước thì ngừng lại và chắt lấy nước.
- Chia hỗn hợp thuốc thành 2 phần đều nhau và sử dụng trong ngày.
Cây bạch hạc hỗ trợ cải thiện tình trạng huyết áp cao
Đây là bài thuốc giúp cải thiện tình trạng huyết áp cao ở bệnh nhân có tiền sử mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao.
Chuẩn bị:
- 30g các loại rễ cây xấu hổ, lá cây bạch hạc, 40g cỏ mấn trầu, lá vú sữa, 20g rễ nhàu.
Thực hiện:
- Đem các loại dược thảo trên đi rửa thật sạch, phơi ráo nước.
- Cho tất cả nguyên vật liệu vào trong nồi sắc với 1 lít nước trong vòng 30 phút.
- Sau thời gian trên, bỏ ra chắt lấy nước uống hàng ngày.
- Sử dụng đều đặn trong vòng 10 ngày sẽ thấy các triệu chứng bệnh được cải thiện rõ rệt.
Bài thuốc từ cây bạch hạc trị hắc lào, lang ben
Với những đối tượng bị bệnh hắc lào, eczema hay lang ben lâu năm không khỏi có thể thử bài thuốc sau đây:
Chuẩn bị:
- 500gr rễ cây bạch hạc, 1 lít rượu trắng.
Thực hiện:
- Đem rễ cây bạch hạc sau khi thu hoạch đi phơi nắng cho đến khi vỏ bên ngoài bong ra và rễ chuyển sang màu đỏ.
- Sau đó, đem rễ cây đi thái nhỏ và cho vào một bình thủy tinh sạch ngâm với 1 lít rượu trắng trong vòng 2 tuần.
- Sử dụng bài thuốc từ cây bạch hạc hàng ngày với tần suất 3 lần/ngày để đạt được kết quả điều trị là tốt nhất. Có thể thêm nước cốt chanh từ vỏ để ngâm cùng để tăng tính hiệu quả thêm cho bài thuốc.
Chữa đau thần kinh tọa bằng bạch hạc
Trong YHCT, cây bạch hạc có tính hàn, giúp giảm đau và cải thiện các triệu chứng đau nhức do một số bệnh lý xương khớp như đau thần kinh tọa, thoái hóa xương khớp…vô cùng hiệu quả.
Để sử dụng bài thuốc này mọi người hãy làm theo cách sau đây:
Chuẩn bị:
- 15g ráy thục sơn, 15g rễ cây lá lốt, 15g rễ cỏ xước, 10g quế chi, 10g rễ cây bạch hạc cùng một số nguyên liệu khác như vỏ quýt, ngải cứu với hàm lượng vừa phải.
Thực hiện:
- Đem tất cả nguyên liệu đi rửa sạch. Sau đó cho vào nồi sắc lấy thuốc.
- Đun hỗn hợp trong khoảng thời gian 1 giờ đồng hồ rồi bỏ ra chia đều thành 3 phần bằng nhau.
- Mỗi ngày bỏ ra sử dụng hết thuốc trong ngày và kiên trì điều đặn 10 – 15 ngày sẽ thấy hiệu quả.
Bài thuốc chữa bệnh tê thấp, viêm khớp
Để sử dụng cây bạch hạc chữa các bệnh về xương khớp, mọi người hãy tham khảo cách làm sau đây:
Chuẩn bị:
- 12g rễ cây bạch hạc, củ kim cang, ý dĩ, cam thảo,16g thổ phục linh, kim ngân hoa, hy thiêm, ké đầu ngựa và 8g quế chi.
Thực hiện:
- Đem tất cả nguyên liệu đi rửa sạch, phơi khô ráo nước, cho vào nồi sắc với 500ml nước lọc.
- Đun sôi hỗn hợp thuốc đến khi nước thuốc đặc sánh thì tắt bếp và cho ra cốc.
- Sử dụng hàng ngày sau mỗi bữa ăn từ 1 – 3 tuần sẽ thấy các triệu chứng đau nhức được cải thiện rõ rệt.
Cây bạch hạc chữa ghẻ lở
Một trong những công dụng đặc biệt của cây bạch hạc là giúp điều trị bệnh ghẻ lở hiệu quả. Sau đây là cách thực hiện:
Chuẩn bị:
- 20g lá cây bạch hạc, rễ cây muồng châu, rượu trắng 100ml
Thực hiện:
- Đem tất cả nguyên liệu trên đi rửa sạch, cắt nhỏ và cho vào một bình thủy tinh sạch.
- Sau đó bỏ rượu vào ngâm cùng hỗn hợp thuốc trên trong vòng 1 tuần thì có thể bỏ ra sử dụng.
- Sử dụng tăm bông bôi hỗn hợp rượu ngâm vào vị trí bị ghẻ lở từ 2 ngày cho đến 4 ngày sẽ thấy giảm triệu chứng ngứa đi nhanh chóng.
Lưu ý từ các chuyên gia về cây bạch hạc
Cây bạch hạc là một loại cây mọc dại có rất nhiều trong tự nhiên ở khu vực phía bắc nước ta, dùng để làm thuốc chữa bệnh rất tốt. Chính vì vậy, khi có nhu cầu sử dụng loại cây này làm thuốc chữa bệnh, mọi người có thể tiến hành đến những khu vực dân cư sinh sống để hỏi thăm và thu hái loại cây này.
Nếu không có thời gian đi thu hái có thể mua cây bạch hạc tại một số nhà thuốc đông y uy tín. Tuy nhiên, do tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng của các loại thảo dược này ngày một nhiều thêm nên các chuyên gia khuyến cáo người bệnh không nên mua ở bên ngoài hay bất cứ đâu mà không có sự uy tín hay tin tưởng.
Bên cạnh đó, trước khi sử dụng cây bạch hạc vào điều trị bệnh thì mọi người cũng cần tham khảo ý kiến từ các chuyên gia y tế để hạn chế rủi ro xảy ra do sử dụng sai cách hoặc không đúng liều lượng.
Như vậy, trên đây là các thông tin về cây bạch hạc về đặc điểm, phân bố, công dụng cũng như cách sử dụng loại cây này trong điều trị các bệnh ngoài da, bệnh xương khớp hay bệnh hô hấp hiệu quả.
Hi vọng với thông tin bên trên mọi người đã có cái nhìn rõ nét nhất về loại cây này, từ đó có cho mình phương án sử dụng hiệu quả nhất.
Bác sĩ Nguyễn Bá Vưỡng sinh ngày 25/06/1959, ông nguyên là phó khoa Đông y của Viện Y học cổ truyền Quân đội. Bác sĩ Vưỡng hiện đang làm việc tại Phòng chẩn trị y học cổ truyền Tâm Minh Đường và tác giả biên soan, chịu trách nhiệm nội dung trên trên website tamminhduong.com của Nhà thuốc Tâm Minh Đường.