Ba kích được biết đến là loại thuốc quý hỗ trợ điều trị các bệnh suy thận, yếu sinh lý, liệt dương, giúp lấy lại “phong độ” của các đấng mày râu. Vậy, ba kích là gì, có tác dụng gì, giá tiền và cách dùng ngâm rượu như thế nào? cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây nhé!
Ba kích là gì?
Ba kích hay còn có nhiều tên gọi khác như ba kích thiên, diệp liễu thảo, đan điền âm vũ, dây ruột gà,… Đây là cây dây leo, dạng thân thảo, thân non màu tím, thân mảnh, có nhiều lông mịn, phía sau nhẵn. Cây mọc leo thành bụi ven rừng với độ cao dưới 500m. Lá đơn nguyên, mọc đối, có hình mác hoặc hình bầu dục, thuôn nhọn, cứng, đầu là ngọn gấp, đuôi lá hình tròn hoặc hình tim. Phiến lá khi non có màu xanh, già chuyển sang màu trắng mốc và có màu nâu tím khi lá khô, lá kèm mỏng ôm sát thân. Mặt dưới phiến lá có khoảng 8 cặp gân thứ cấp.
Hoa ba kích có kích thước khá nhỏ, tập trung thành tán ở đầu cành, lúc non màu trắng, sau hơi vàng. Hoa ba kích có chiều dài 0,3 – 1,5cm, đài hoa hình chén hoặc hình ống gồm những lá đài nhỏ phát triển, không đều. Quả có hình cầu, khi chín màu đỏ. Mùa hoa thông thường rơi vào tháng 5 – 6, tháng 7 – 10 là tới thời gian kết trái. Rễ ba kích được dùng làm thuốc, cắt thành từng đoạn ngắn, dài trên 5cm, đường kính khoảng 5mm, có nhiều chỗ đứt để lộ ra lõi nhỏ bên trong. Vỏ ngoài của rễ có màu nâu nhạt hoặc hồng nhạt, kèm vân dọc, bên trong là thịt màu hồng hoặc tím, vị hơi ngọt.
Ở Việt Nam, ba kích là một loại cây mọc hoang, phân bố nhiều ở vùng đồi núi thấp của miền núi và trung du ở các tỉnh phía Bắc. Người ta tìm thấy loại cây này nhiều ở Quảng Ninh, Vĩnh Phú, Hà Bắc, Lạng Sơn, Hà Giang, Hà Nội. Sau 3 năm sinh trưởng và phát triển, vào khoảng thời gian tháng 10 – 11, ba kích có thể thu hoạch bằng cách dùng cuốc đào rộng xung quanh gốc, lấy toàn bộ rễ rửa sạch. Loại rễ to, mập, cùi dày, màu tía là loại tốt nhất, có giá bán khá cao trên thị trường.
Ba kích có tác dụng gì?
Như đã đề cập ở trên, ba kích có rất nhiều tác dụng với sức khỏe con người, đặc biệt là cánh mày râu
- Trị thận bị hư hàn, lưng và gối đau, xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, yếu sinh lý, tiểu nhiều, không muốn ăn uống, xương khớp yếu, đứng ngồi không có sức, bàng quang bị yếu lạnh, vùng rốn và bụng đầy trướng:
Ba kích 30g, bạch linh 22g, chỉ xác 22g, hoàng kỳ 22g, lộc nhung 30g, mẫu đơn 22g, mộc hương 22g, ngưu tất 22g, nhân sâm 22g, nhục thung dung 30g, phụ tử 30g, phúc bồn tử 22g, quế tâm 22g, sơn thù 22g, tân lang 22g, thạch hộc 30g, thục địa 30g, thự dự 22g, tiên linh tỳ 22g, trạch tả 22g, tục đoạn 22g, viễn chí 22g, xà sàng tử 22g. Tán bột, hòa mật làm hoàn. Ngày uống 16 – 20g với rượu nóng, lúc đói (Ba kích hoàn – Thái Bình thánh huệ phương).
Liệt dương cũng được chữa trị nhờ vị thuốc sâm cau trong dân gian. Các bạn có thể tìm hiểu chi tiết hơn về công dụng của chúng trong bài viết này nhé!
- Trị phụ nữ tử cung bị lạnh, kinh nguyệt không đều, xích bạch đới hạ
Ba kích 120g, lương khương 20g, tử kim đằng 640g, thanh diêm 80g, nhục quế (bỏ vỏ) 160g, ngô thù du 160g. Tán bột. Dùng rượu hồ làm hoàn. Ngày uống 20 hoàn với rượu pha muối nhạt (Ba kích hoàn – Cục phương).
- Trị mạch yếu, mặt trắng nhạt, buồn sầu ca khóc
Ba kích (bỏ lõi), hồi hương (sao), nhục thung dung (tẩm rượu), bạch long cốt, ích trí nhân, phúc bồn tử, bạch truật, mẫu lệ, thỏ ty tử, cốt toái bổ (bỏ lông), nhân sâm đều 40g. Tán bột, ngày uống 2 lần, mỗi lần 10 – 20g (Ba kích hoàn – Y học phát minh).
- Trị nguyên khí bị hư thoát, mặt sạm đen, miệng khô, lưỡi dính, hay mơ, hoảng sợ, chảy nước mắt sống, tai ù như ve kêu lưng nặng, đau, các khớp xương đau nhức, âm hư, ra mồ hôi trộm tay chân không có sức, tử cung bị lạnh, kinh nguyệt không đều
Ba kích 90g, lương khương 180g, ngô thù 120g, nhục quế 120g, thanh diêm 60g, tử kim đằng 500g. Tán bột, trộn với rượu nếp làm hoàn. Ngày uống 16 – 20g với rượu hòa ít muối hoặc nước muối loãng (Ba kích hoàn – Thái bình huệ dân hòa tễ cục phương).
- Bổ thận, tráng dương, tăng trưởng cơ nhục, dưỡng sắc đẹp
Ba kích (bỏ lõi) 60g, cam cúc hoa 60g, câu kỷ tử 30g, phụ tử (chế) 20g, thục địa 46g, thục tiêu 30g. Tán bột, cho vào bình, ngâm với 3 lít rượu. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 15 – 20ml, lúc đói (Ba kích thục địa tửu – Nghiệm phương).
- Trị người lớn tuổi lưng đau, chân tê, chân yếu, chân mỏi
Ba kích thiên, xuyên tỳ giải, nhục thung dung, đỗ trọng, thỏ ty tử, lượng bằng nhau, lộc thai 1 bộ. Tán nhuyễn, trộn với mật làm hoàn. Mỗi lần uống 8g, ngày 2 – 3 lần với nước ấm (Kim cương hoàn – Lâm sàng thường dụng Trung dược thủ sách).
Phân loại cây ba kích
Trong tự nhiên, có hai loại ba kích là ba kích tím và màu trắng. Tuy nhiên, do vấn đề khai thác triệt để, dẫn đến cạn kiệt, nên ba bích trồng hiện nay chủ yếu là ba kích tím.
Ba kích tím: Màu củ có màu vàng sậm, phần thịt bên trong có màu hành tím. Khi ngâm rượu làm cho màu rượu chuyển thành tím sậm.
Ba kích trắng: Củ có màu vàng nhạt, phần thịt bên trong màu trắng trong, không có sắc tím. Khi ngâm, rượu chuyển màu tím nhạt.
Ba kích giá bao nhiêu tiền?
Hiện nay ba kích được cơ sở đang bán với giá niêm yết như sau:
- Ba kích tươi : 270.000vnđ/kg.
- Ba kích khô: 450.000vnđ/kg
(Lưu ý: Giá trên chưa bao gồm chi phí vận chuyển)
- Củ ba kích Rừng Lâu Năm (hàng trục năm) hiện nay rất hiếm và nếu có thì giá rất đắt.
Trên thị trường có rất nhiều loại ba kích với các mức giá khác nhau, đặc biệt, ba kích khô bị làm giả gây ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng. Người mua cần cẩn thận lựa chọn, không vì ham của rẻ mà rước bệnh vào người.
Ngoài ba kích, nhục thung dung cũng là một bài thuốc quý giúp tăng cường sinh lực cho cánh mày râu đó nhé. Những thông tin trong bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu hơn về tác dụng của loại cây này!
Cách dùng ba kích ngâm rượu
Chuẩn bị
Để có một bình rượu ba kích quý và chất lượng, quá trình chuẩn bị cực kỳ quan trọng, bao gồm những bước chính sau:
Sơ chế nguyên liệu:
– Chọn củ ba kích không cần to, lưu ý, chọn củ già sần sùi vì củ càng già ngâm chất rượu tốt hơn, không chọn củ trơn bóng.
– Vừa rửa vừa chà bằng bàn chải để loại bỏ hết đất bẩn. Rửa nhiều lần đến khi nước trong thì vớt ra, để ráo nước.
– Rút lõi ba kích:
Bạn có thể rút lõi ba kích bằng một trong những cách sau:
- Cách rút lõi ba kích bằng tay: dùng tay không để từ từ bóc vỏ rồi rút lõi. Bên cạnh đó, bạn cũng có thể dùng dao chẻ dọc củ ra làm 2 phần rồi dễ dàng kéo phần lõi về 2 phía (áp dụng cho ba kích trồng)
- Cách rút lõi ba kích bằng cách đập: Cho củ lên thớt dùng chày hoặc vật cứng đập mạnh, phần thịt và phần lõi sẽ tách rời nhau. Cách này vừa nhanh chóng, vừa thuận tiện lại đạt năng suất cao nên được sử dụng khá rộng rãi đối với các loại ba kích rừng.
- Cách rút lõi ba kích trong công nghiệp: Do nhu cầu khối lượng lớn, trong công nghiệp, người ta sẽ sử dụng phương pháp hấp hơi nóng làm mềm để rút lõi một cách dễ dàng.
Chọn rượu và bình ngâm
- Rượu ngâm ba kích, bạn nên lựa chọn loại rượu nếp trắng 40-50 độ hoặc rượu tẻ, nguyên chất, thời gian ủ càng lâu càng tốt.
- Bình ngâm rượu ba kích nên chọn bình thủy tinh to, không nên chọn bình nhựa.
Cách ngâm rượu ba kích đúng “chất”
Tùy vào kích thước của bình, bạn có thể ngâm rượu theo tỷ lệ sau: cứ 1kg ba kích khô sẽ trộn lẫn với 5l rượu trắng. Sau khi trộn hỗn hợp, bạn để bình rượu ở nơi có nhiệt độ ổn định, sau 1 tháng, có thể sử dụng 2 – 3 ly/ngày.
Hy vọng những thông tin mà chúng tôi cung cấp bên trên đã mang đến cho độc giả những kiến thức thực sự hữu ích để giải đáp thắc mắc liên quan đến câu hỏi ba kích là gì, có tác dụng gì? Giá tiền và cách dùng ngâm rượu?
Bác sĩ Lương Đức Chương sinh ngày 02/2/1954, ông nguyên là Thượng tá – Bác sỹ của Học viện Quân Y. Hiện nay, bác sĩ Chương đang làm việc và công tác tại Phòng chẩn trị y học cổ truyền Tâm Minh Đường