Men Tiêu Hóa Là Gì? Thành Phần, Tác Dụng Và Cách Dùng

Men tiêu hóa hay enzyme tiêu hóa là một chất đóng vai trò quan trọng đối với hoạt động chuyển hóa trong cơ thể chúng ta. Trong những trường hợp bị rối loạn tiêu hóa gây chướng bụng, tiêu chảy… thì việc bổ sung men rất cần thiết để khắc phục. Trong nội dung sau hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về thành phần, tác dụng và cách sử dụng các loại men của hệ tiêu hóa nhé!

Men tiêu hóa là gì?

Men tiêu hóa tự nhiên hay còn được gọi là các enzym tiêu hóa là một chất do cơ thể tự bài tiết ra trong quá trình tiêu hóa thức ăn nhằm giúp phân nhỏ thức ăn thành các chất dinh dưỡng mà cơ thể có thể hấp thụ được. Các chất dinh dưỡng thu được sau quá trình tiêu hóa sau đó sẽ được chuyển tới ruột non rồi vào trong máu. Máu sẽ “chuyên chở” các chất dinh dưỡng này tới các bộ phận cần thiết khác để cung cấp dinh dưỡng cùng năng lượng cho hoạt động phát triển và hồi phục của cơ thể.

Trong trường hợp cơ thể không thể tự tổng hợp men hoặc tổng hợp không đủ cần phải bổ sung ngoài thì men tiêu hóa lại được hiểu là một sản phẩm có chức năng hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Ta có thể bổ sung men proteaza – một loại men giúp phân hủy protein. Trong tự nhiên nó sẽ được tiết ra từ tuyến tụy rồi cung cấp cho ruột non. Hoặc bổ sung men lipaza – một loại men giúp phân tách chất béo thành những acid béo đơn giản hơn. Hoặc men amylaxa cũng là loại men được tuyến tụy tiết ra để phân tách các liên kết của phân tử glucoza trong tinh bột nhằm giải phóng đường cho cơ thể hấp thụ nhanh chóng.

Đối với men tổng hợp mà chúng ta tự bổ sung ngoài cho cơ thể thì có các dạng thức bào chế sau:

• Men dạng nước, thường được đựng trong các ống hay lọ để dễ sử dụng và bảo quản.
• Men dạng bột
• Men dạng viên uống

Nhờ có men tiêu hóa, thực phẩm chúng ta ăn vào sẽ được phân tách thành những thành phần dinh dưỡng tại ruột non và thải ra những cặn bã không cần thiết xuống ruột già. Điều này là cần thiết để tránh những vấn đề về rối loạn tiêu hóa như đầy bụng khó tiêu, chướng bụng…

Trường hợp mà cơ thể tiết ra quá ít men tiêu hóa sẽ ít nhiều gây ra những “rắc rối” cho hệ tiêu hóa nói riêng, sức khỏe tổng thể nói chung. Điển hình là tình trạng rối loạn tiêu hóa gây đầy hơi, ăn không tiêu, tiêu chảy, táo bón, đau đại tràng… Do đó, những loại men bổ sung qua đường uống trong những trường hợp này lại là giải pháp rất cần thiết.

Men tiêu hóa có mấy loại?

Thường thì men sẽ được tiết ra qua các enzym của dạ dày hay trong nước bọt. Ngoài ra thì những loại enzym khác nhau cũng sẽ đảm nhận một chức năng riêng. Trong phân loại men hệ tiêu hóa thì hiện nay có 3 loại chính là:

Proteases

Đây là loại enzyme có vai trò biến đổi, phân tách chất đạm hay protein thành những peptide và amino acid mà cơ thể hấp thụ được. Ngoài ra, khi đói bụng, cơ thể chúng ta tiết ra loại men này để giúp cân bằng đường ruột và hỗ trợ giảm viêm. Loại men này sẽ được tiết ra bởi dạ dày, ruột và tuyến tụy.

Lipases

Đây là enzyme có vai trò biến đổi, phân tách chất béo/mỡ thành ba axit béo cùng một phân tử glycerol. Loại men tiêu hóa này sẽ được tiết ra từ miệng, dạ dày và tuyến tụy.

Amylases

Đây là enzyme có vai trò biến đổi tinh bột sang các dạng đường đơn giản ví dụ như glucose. Loại men này được tìm thấy trong nước bọt và tuyến tụy của cơ thể chúng ta.

Ngoài những loại men trên thì còn có những loại men ít được biết tới hơn nhưng có vai trò vô cùng quan trọng trong cơ thể đó là:

• Bromelain và men papain: Hai loại men này được bổ sung qua quả dứa và đu đủ, chúng có thể kích thích hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn. Do đó, đừng quên tiêu thụ hai loại trái cây này thường xuyên hơn nhé!
• Lactase: Đây là một loại men có mặt trong ruột non của chúng ta. Nó có khả năng chuyển đổi đường sữa khó hấp thụ trong những sản phẩm sữa thành các dạng đường mà cơ thể hấp thụ được.
• Cellulase và men hemicellulase: Hai loại men tiêu hóa này có vai trò quan trọng đối với quá trình phân tách, chuyển hóa các carbohydrate, chất xơ khó tiêu hóa thành những phân tử giản đơn hơn, dễ dàng được cơ thể hấp thụ. Ngoài ra, trong quá trình chuyển hóa này sẽ giải phóng đồng thời những chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể như glucose, những chất chống oxy hóa tế bào, các loại vitamin và khoáng chất thiết yếu…
• Pectinase: Đây là một loại enzym tiêu hóa thường có mặt trong rất nhiều loại thực phẩm từ thực vật. Khi vào cơ thể, chúng có chức năng phá vỡ, phân tách những carbohydrate và chất xơ khó tiêu của thực vật thành những dạng thức mà cơ thể hấp thụ dễ dàng hơn.
• Alpha-galactosidase: Đây là một loại men tiêu hóa được dùng để tiêu hóa carbohydrate lấy từ rau và những loại đậu.

Thành phần chính các loại men tiêu hóa

Các loại men tiêu hóa bổ sung ngoài nhằm hỗ trợ cho hoạt động tiêu hóa. Tùy vào loại men mà chúng sẽ có thành phần khác nhau, phục vụ cho những mục đích khác nhau. Dưới đây là 4 loại men chính và thống kê thành phần chính của chúng.

• Men sữa

Thành phần chính của loại men này thường là caseinogen (Lact – ferment renin) và một lượng ion Ca++ lượng vừa đủ. Thường thì chúng sẽ được dùng để phân giải protein trong sữa thành dạng kết tủa. Trong thực tế, loại men này rất thường được dùng cho trẻ dưới 4 tuổi vì nó có thể giúp dạ dày của trẻ có khả năng tiêu hóa sữa tốt hơn.

• Men protein

Men protein thường có thành phần là trypsin, carboxypolypeptidase và chymotrypsin. Đây là những chất có công dụng phân giải Protein thành những acid amin. Loại men tiêu hóa này cũng chính là loại rất phổ biến vì nó có thể dùng trong nhiều trường hợp từ biếng ăn tới ăn không tiêu hay chướng bụng đầy hơi,… khắc phục tình trạng rối loạn tiêu hóa.

• Men Lipid

Men lipid có thành phần chính là lipase với công dụng phân giải triglycerid trong thức ăn ở môi trường ruột, chất phospholipase giúp phân giải tất cả các loại phospholipid trong thức ăn và chất cholesterol esterase giúp phân giải este có trong cholesterol thành những acid béo và sterol dễ hấp thụ. Ngoài ra, loại men này cũng giúp cơ thể kiểm soát một số vấn đề về tim mạch, những ảnh hưởng của bệnh tiểu đường và béo phì.

• Men Glucid

Men glucid với công dụng phân tách và chuyển hóa tinh bột cả ở dạng chín lẫn dạng sống thành dạng maltose, trong khi đó maltase trong men Glucid sẽ phân giải maltose thành glucose dễ hấp thụ.

Tác dụng của men tiêu hóa

Tất cả những thông tin được cung cấp kể trên phần nào đó đã giúp bạn hình dung ra những tác dụng của men đối với cơ thể chúng ra rồi. Hãy cùng khái quát lại những tác dụng chính yếu của men qua các gạch đầu dòng sau nhé!

Tăng khả năng hấp thụ dinh dưỡng

Đây có lẽ là tác dụng quan trọng số 1 của các loại men đối với cơ thể chúng ta. Thử tưởng tượng một ngày nếu không có chúng thì thức ăn chúng ta tiêu thụ vào sẽ không thể được phân tách thành dạng thức mà cơ thể hấp thụ được. Chúng chính là những “chiến binh thầm lặng” giúp cho cơ thể chúng ta được cung cấp nguồn năng lượng cần thiết cho những hoạt động thường ngày, củng cố hệ miễn dịch, làm chúng ta khỏe mạnh hơn và làm chậm quá trình lão hóa.

Phòng tránh các bệnh lý về đường ruột

Thức ăn dạng thô mà chúng ta tiêu thụ hàng ngày là quá cứng và khó tiêu đối với ruột. Do đó, nếu không có các loại men tiêu hóa thì ruột sẽ không thể hấp thụ dinh dưỡng được và đào thải toàn bộ thức ăn ra ngoài. Ngoài ra thì các loại men còn giúp ngăn ngừa những tổn thương có thể xảy ra trong đường ruột, đặc biệt là tình trạng viêm niêm mạc ruột.

Tăng cường khả năng miễn dịch của hệ tiêu hóa

Nếu được cung cấp đủ lượng men thì hệ tiêu hóa sẽ có thể tiêu hóa thức ăn nhanh chóng hơn, các chất dinh dưỡng cũng được hấp thụ tối đa hơn. Ngược lại thì chúng ta sẽ dễ bị khó tiêu, tiêu chảy, táo bón hay nghiêm trọng hơn là viêm loét dạ dày, viêm ruột, viêm đại tràng… nếu như không có đủ enzym cho hoạt động tiêu hóa thức ăn.

Phòng ngừa hội chứng ruột kích thích

Hội chứng này còn được biết tới nhiều hơn với tên gọi là chứng trào ngược dạ dày thực quản. Tình trạng này là kết quả của việc thiếu men tiêu hóa tiêu thụ thức ăn khiến cho các loại vi khuẩn bất lợi trong ruột làm lên men chỗ thức ăn không được tiêu hóa hết. Hậu quả là bạn sẽ phải chịu đựng những triệu chứng khó chịu như chướng bụng, ợ hơi, tiêu chảy, buồn nôn…

Phòng ngừa trong điều trị nhiều bệnh lý khác

Ngoài tác động trực tiếp đến hệ tiêu hóa thì các loại men còn có vai trò nhất định trong hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý khác như ung thư, suy giảm miễn dịch do tiểu đường, bệnh tim mạch… thông qua vai trò cải thiện khả năng hấp thu dinh dưỡng, tăng cảm giác ngon miệng, hỗ trợ quá trình hồi phục của cơ thể.

Cách dùng men tiêu hóa

Rõ ràng với ngần ấy những vai trò kể trên thì các loại men tiêu hóa quả thực rất cần thiết cho cơ thể, đặc biệt là đối với những người bị thiếu hụt những loại men này trong đường ruột như người bệnh xơ gan, người bị tổn thương tuyến nước bọt, người đã phẫu thuật cắt túi mật…

Hiện nay thì các nhà khoa học đã sản xuất ra nhiều loại men mô phỏng hoạt động của các loại enzym tiêu hóa tự nhiên. Chúng có thể được tiêu thụ qua viên uống hoặc thuốc nước.

Mọi người từ trẻ em cho tới người già đều có thể sử dụng những loại men này để khắc phục tình trạng rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên không nên vì thế mà được sử dụng tùy tiện hay lạm dụng quá mức. Các bác sĩ vẫn luôn luôn khuyến cáo người dùng nên tuân thủ theo hướng dẫn chỉ định để đạt được hiệu quả tối ưu nhất. Đã có rất nhiều trường hợp “râu ông nọ cắm cằm bà kia” khi cơ thể cần loại men này thì người dùng lại tự ý bổ sung loại men khác dẫn tới lãng phí, dũng mãi nhưng không có hiệu quả hoặc bị phụ thuộc hoàn toàn vào men tiêu hóa khi dùng liên tục.

Bên cạnh đó, các bác sĩ cũng khuyến cáo rằng không nên sử dụng mỗi đợt men quá 15 ngày và có thể khiến cho khả năng tiết enzym của những cơ quan liên quan bị giảm đi do thời gian ức chế dài hoặc nồng độ của men bổ sung vượt mức mà cơ thể cần khiến cho chính cơ quan này bị tổn thương.

Ngoài ra, nếu dùng men tiêu hóa thì nên uống sau bữa ăn chính khi đã cung cấp đầy đủ những dưỡng chất thiết yếu. Điều này vừa giúp enzym có thể phát huy tối đa công dụng, vừa tránh được những ảnh hưởng xấu lên hệ tiêu hóa.